Η αρχιτεκτονική των εξοχικών

Η εξοχική κατοικία στην Ελλάδα είναι ταυτισμένη κυρίως με το καλοκαίρι, τη θάλασσα και τον ήλιο και σαν πρώτη εικόνα το μυαλό ταξιδεύει σε κάποιο νησί, σε λευκά σπίτια με μπλε παράθυρα, καθώς μια εικόνα από ένα αιγαιοπελαγίτικο νησί αποτελεί το σήμα κατατεθέν του ελληνικού καλοκαιριού. Ομως, η ελληνική αγορά εξοχικών δεν περιορίζεται μόνο στο κυκλαδίτικο στυλ αρχιτεκτονικής, αλλά προσφέρει μεγάλη ποικιλία αρχιτεκτονικών γραμμών και τύπων κατοικιών που γοητεύουν και τον πιο απαιτητικό αγοραστή, Ελληνα ή ξένο. Πέραν λοιπόν των κατοικιών με κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, ενταγμένες στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, πλέον στη χώρα μας συναντάμε ποιοτικές υπόσκαφες κατοικίες που εναρμονίζονται πλήρως με το τοπίο της ελληνικής γης, αρχοντικά με επιρροές από την περίοδο των Ενετών και των Φράγκων και σύγχρονες μοντέρνες έως μινιμαλιστικές κατασκευές όπου κυριαρχεί το γυαλί και το μέταλλο. Το «Bluekey», με τη βοήθεια της Algean Properties, παρουσιάζει σήμερα τα διαφορετικά αρχιτεκτονικά στυλ που χαρίζουν στην ελληνική αγορά εξοχικής κατοικίας πληθώρα επιλογών και καλύπτουν όλα τα γούστα των επίδοξων αγοραστών.

Κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική

Το κυκλαδίτικο στυλ είναι το κυρίαρχο αρχιτεκτονικό στυλ στην περιοχή του κεντρικού και νοτίου Αιγαίου. Αποτελεί ένα παγκοσμίως αναγνωρισμένο αρχιτεκτονικό μοτίβο, με μικρές διαφοροποιήσεις από νησί σε νησί ανάλογα με την τοπική οικονομία, τους πόρους και τα διαθέσιμα υλικά. Τα κύρια χαρακτηριστικά της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής περιλαμβάνουν την ύπαρξη ενός ενιαίου κοινόχρηστου χώρου, ενώ η η δομή ακολουθεί μια κυβιστική προσέγγιση. Η απλότητα είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό που κυριαρχεί στην κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, λόγω της περιορισμένης ποικιλίας πρώτων υλών. Παλαιότερα, κατοικίες είχαν νοτιοανατολικό προσανατολισμό ώστε να εκμεταλλεύονται το φυσικό φως στη διάρκεια της ημέρας. Στην πόλη του νησιού η πρόσοψη ήταν –και είναι λόγω έλλειψης οικοπέδων– συνήθως στενή και οι κατοικίες αναπτύσσονταν καθ' ύψος συνήθως σε δύο επίπεδα, φθάνοντας τα πέντε με δέκα μέτρα.

Οι κατοικίες στις αγροτικές περιοχές ήταν συνήθως αποκομμένες και περιβάλλονταν από μια πλακόστρωτη αυλή όπου δημιουργείται το υπαίθριο καθιστικό, ενώ εσωτερικά δεν είχαν μεγάλες διαφορές με τις κατοικίες που συναντάμε στη Χώρα του νησιού. Οι εξωτερικοί τοίχοι ήταν πάντα λευκοί, ώστε η θερμότητα να αντανακλάται τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες διατηρώντας δροσερό το εσωτερικό της κατοικίας. Αν και η επιλογή του λευκού είχε καθαρά πρακτικό χαρακτήρα, εξελίχθηκε σε βασικό χαρακτηριστικό και σήμα κατατεθέν της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής.

Σήμερα, οι κυκλαδίτικες εξοχικές κατοικίες αποτελούν σύγχρονες, ποιοτικές κατασκευές και εκτείνονται σε σαφώς μεγαλύτερες επιφάνειες, διατηρώντας όλα τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά. Η μινιμαλιστική διακόσμηση παρέμεινε αμετάβλητη, αν και ο συνολικός σχεδιασμός είναι σαφώς πιο σύγχρονος, περιλαμβάνοντας πισίνες και αισθητά μεγαλύτερους κήπους.

Νεοκλασική αρχιτεκτονική

Το νεοκλασικό αρχιτεκτονικό στυλ εισήχθη από Βαυαρούς αρχιτέκτονες κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Η συμμετρία και η ισορροπία των κτιρίων αποπνέουν κομψότητα, ενώ υπάρχουν πολλαπλές παραλλαγές του πρωτότυπου μοντέλου. Το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής εντοπίζεται στη Σύρο, όπου μεγαλοπρεπή αρχοντικά με μαρμάρινες προσόψεις σχεδιάστηκαν από καταξιωμένους αρχιτέκτονες του 19ου αιώνα. Παραλλαγές του παραδοσιακού νεοκλασικού αρχοντικού συναντάμε στις Σπέτσες, όπου ο συνδυασμός της νησιωτικής με την ηπειρωτική αρχιτεκτονική δημιούργησε έναν νέο τύπο αρχοντικών, με τις κατοικίες να εμφανίζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ τους, ανάλογα με την οικονομική επιφάνεια του αρχικού ιδιοκτήτη. Μια ακόμα παραλλαγή της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής συναντάμε στην Πελοπόννησο, όπου αντί μαρμάρου χρησιμοποιείται η πέτρα, ώστε οι κατοικίες να είναι αρμονικά ενταγμένες στο φυσικό περιβάλλον.

Σημαντικά δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής συναντάμε και στο Αιγαίο, κυρίως σε νησιά από τα οποία πέρασαν Φράγκοι και Ενετοί κατακτητές. Η κατασκευή επιβλητικών αρχοντικών που αντανακλούσαν τον πλούτο των ιδιοκτητών, επηρέασε την αρχιτεκτονική ταυτότητα αυτών των νησιών, ενώ στα Δωδεκάνησα –ιδίως στη Λέρο– οι επιρροές της ιταλικής νεοκλασικής αρχιτεκτονικής είναι πολύ έντονες. Τα νεοκλασικά αρχοντικά χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες. Τις ανεξάρτητες κατοικίες και αυτές που διαθέτουν αποθήκη στο ισόγειο. Αναπτύσσονται συνήθως σε δύο ή τρία επίπεδα, ενώ τα μαρμάρινα δάπεδα ενισχύουν την αίσθηση της χλιδής. Ενα ακόμη χαρακτηριστικό αυτού του τύπου κατοικιών είναι η περίτεχνη κεραμοσκεπή. Επίσης, οι περισσότερες κατοικίες διαθέτουν εσωτερικές αυλές διακοσμημένες με μωσαϊκά με βότσαλο, ενώ οι πέτρινοι φράχτες με μεγάλες παραδοσιακές ξύλινες πόρτες παρέχουν την απαραίτητη ιδιωτικότητα.

Το μεσογειακό στυλ

Στα τέλη του 20ού αιώνα ένα νέο αρχιτεκτονικό κίνημα εμφανίστηκε στις παραθαλάσσιες περιοχές της χώρας. Το συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό στυλ επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από την Ισπανική Αναγέννηση, μια τάση που αναπτύχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες την περίοδο 1925-1931 και εισήγαγε τη μεσογειακή αρχιτεκτονική στις ΗΠΑ. Ο μεσογειακός σχεδιασμός είναι στην ουσία ο συνδυασμός των γραμμών των ιταλικών και ισπανικών αρχοντικών με τις ελληνικές παραθαλάσσιες κατοικίες. Οι γραμμές είναι ασύμμετρες, οι κατοικίες αναπτύσσονται σε σχετικά χαμηλό ύψος και διαθέτουν κοφτές ή πυραμιδικές κεραμοσκεπές που διατηρούν την κατοικία δροσερή κατά τη διάρκεια των ζεστών καλοκαιρινών μηνών. Σχεδόν πάντα έχουν ελεύθερους και ανοικτούς χώρους, ενώ διαθέτουν μεγάλους κήπους και άφθονο υπαίθριο χώρο που πολλές φορές φιλοξενεί πισίνα και σιντριβάνι.

Η νέα τάση

Η σύγχρονη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από ευθείες γραμμές, κυβικές κατασκευές και εκτεταμένη χρήση χάλυβα, γυαλιού και τσιμέντου. Σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιείται και ξύλο, αλλά σε πιο ακατέργαστη μορφή. Βασικό χαρακτηριστικό της σύγχρονης αρχιτεκτονικής είναι το άπλετο φυσικό φως στον εσωτερικό χώρο μέσω μεγάλων παραθύρων από το δάπεδο μέχρι την οροφή, ενοποιώντας έτσι το εσωτερικό της κατοικίας με το εξωτερικό περιβάλλον. Στη σύγχρονη αρχιτεκτονική «η μορφή ακολουθεί τη λειτουργία», υποστηρίζει ο Frank Lloyd Wright, που εξαλείφει τις περιττές λεπτομέρειες καθώς όλα πρέπει να εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς. Το πολεοδομικό πλαίσιο στην Ελλάδα δεν αφήνει περιθώρια για την ανάπτυξη της μοντέρνας αρχιτεκτονικής σε τουριστικούς προορισμούς όπως η Μύκονος ή η Σαντορίνη, προκειμένου να προστατευθεί ο παραδοσιακός χαρακτήρας και η αρχιτεκτονική ταυτότητα των περιοχών.

Για τον λόγο αυτό, δείγματα σύγχρονης αρχιτεκτονικής συναντάμε σε αστικές περιοχές –κυρίως στην Αθηναϊκή Ριβιέρα– στη Χαλκιδική και σε νησιά με πιο ελαστικό πολεοδομικό πλαίσιο όπως η Κρήτη, η Σκιάθος και η Ρόδος. Βασικό χαρακτηριστικό των κατοικιών που αναπτύσσονται είναι η πολυτέλεια, η ενεργειακή απόδοση μέσω της χρήσης βιοκλιματικών μεθόδων και μια προσπάθεια ενσωμάτωσης με το φυσικό περιβάλλον, ακολουθώντας πάντα την προσέγγιση το «λιγότερο είναι περισσότερο».